Edukacja muzyczna w Polsce – Co zawodzi?

Często osoby bliżej związane z muzyką – takie, które chcą edukować w tym zakresie i rozwijać muzyczne zdolności u dzieci, dostrzegają poważny problem stojący u podstaw systemu szkolnictwa. Dlaczego lekcja muzyki jest w szkołach traktowana jako przerwa od „normalnych” lekcji? Czemu na zajęciach umuzykalniających uczniowie odrabiają zadania z innych przedmiotów? Jak to jest, że niektórzy mają wyłącznie złe wspomnienia z lekcji muzyki w szkole? Edukacja muzyczna w Polsce zawodzi? 🤔

Uczeń vs muzyka

Nie ma na świecie osoby, która nie słuchałaby muzyki wcale. Od najmłodszych lat jesteśmy otoczeni przez dźwięki i z wiekiem decydujemy, co nam się podoba, a co nie. Muzyka to bardzo wymagająca dziedzina sztuki. 🎵 Zgłębianie wiedzy na jej temat wymaga osłuchania się z różnorodną literaturą, a rozwijania wszelkich umiejętności muzycznych – ćwiczenia, ćwiczenia i jeszcze raz ćwiczenia… Nie każdy jest gotowy na takie poświęcenie. Przecież wystarczy włączyć YouTube’a, albo Spotify’a… Co zrobić, żeby przynajmniej nie zniechęcić dzieci i młodzieży do szukania, odkrywania i poznawania nowych gatunków muzycznych?

Niepokojące zmiany…

Ogólny poziom umuzykalnienia w szkołach na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat drastycznie się pogarsza, a edukacja muzyczna w Polsce schodzi na coraz niższy plan. Już w 2006 roku zauważono ten problem i powołano Zespół Ekspertów do spraw Sytuacji Muzyki w Polskim Szkolnictwie.

Dwa lata później, Mirosław Niziurski – kompozytor i krytyk muzyczny – zauważył pogłębiającą się obojętność, a nawet wrogość dzieci i młodzieży w stosunku do muzyki artystycznej. Wydał książkę pt. „Wychowanie muzyczne – potrzeba radykalnej reformy”, w której postulował zwiększenie ilości godzin przedmiotu „muzyka” w szkołach.

Edukacja muzyczna w Polsce

Obecnie ilość godzin „muzyki” w szkołach podstawowych wynosi zawsze jedną lekcję tygodniowo. W ósmej klasie przedmiot ten zanika. W szkołach średnich dyrektor może zdecydować się na wprowadzenie jednej godziny muzyki w pierwszej klasie, ale nie musi.

Wydaje się, że nie ma potrzeby wprowadzania większych ilości lekcji umuzykalniających, ponieważ dzieci i tak przytłoczone są wszystkimi nakładanymi na nie obowiązkami. Coraz więcej zajęć dodatkowych, coraz więcej kół naukowych i spotkań pozalekcyjnych… Czy to nie za dużo? Ja osobiście zgadzam się ze stwierdzeniem, że jedna lekcja w tygodniu w zupełności by wystarczyła. Dlaczego więc wciąż widać, że ten przedmiot „kuleje”? 🤔

Co zawodzi?

1. Brak zaangażowania nauczyciela

Najbardziej do nauki zniechęcić może znudzony nauczyciel. I ta zasada dotyczy każdego przedmiotu. Nauczyciel, który poddał się w zapalaniu serc młodych adeptów, który „wypalił się” i stracił własną pasję, niech sobie już lepiej podaruje pracę w szkole…

Każdy, kto naucza ma wielki wpływ na swoich wychowanków, dlatego jeżeli uczysz muzyki, odwagi! Jest wielu młodych ludzi, w których właśnie Ty możesz rozpalić pasję! 😊

2. Nieautentyczny nauczyciel

Nauczyciel powinien nie tylko zarażać zamiłowaniem do muzyki, ale przede wszystkim być autentyczny! Co to oznacza? Że jest animatorem życia muzycznego w lokalnym środowisku. Uczestniczy w życiu kulturalnym, przychodzi na koncerty, wysyła uczniów na konkursy wokalne, często także gra na jakimś instrumencie. 🎹🎻

Wspólne śpiewanie i akompaniowanie przez nauczyciela to zdecydowanie najciekawsza forma zajęć muzycznych dla dzieci. Ale jeżeli nie potrafisz grać na instrumencie, nie martw się! Naprawdę potrzeba niewiele! W Internecie znajdziesz pełno kursów, które umożliwią Ci proste akompaniowanie do piosenek lub przynajmniej zagranie linii melodycznej.

3. Nieatrakcyjne metody nauczania

Opowiadanie z pasją to nie wszystko. Najbardziej w tym wszystkim chodzi przecież o słuchanie muzyki! Warto zaznajamiać uczniów zarówno z podstawowym kanonem muzyki artystycznej (niektórych fragmentów nie wypada nie znać), jak i z innymi gatunkami muzycznymi. Ciekawych pozycji nie brakuje, wystarczy tylko poszukać!

A może by tak zagrać całą klasą na instrumentach perkusyjnych? 🥁 Do tego nie potrzeba przecież wielkich umiejętności, a uśmiechy na twarzach gwarantowane!

4. Brak uczestnictwa uczniów w przygotowaniu lekcji

W starszych klasach każdy uczeń ma już wykształcony własny gust muzyczny. Na pewno wszyscy chętnie podzieliliby się swoimi ulubionymi wykonawcami, zespołami, czy albumami z kolegami z klasy, a na przerwie nie zawsze znajdzie się na to czas…

Dlaczego nie mówić o tym na lekcji muzyki? 😉 Pięć minut na końcu każdej lekcji dla każdego ucznia po kolei to wspaniała propozycja na zaangażowanie klasy i wymienienie się swoimi muzycznymi doświadczeniami.

5. Brak uczestnictwa w wydarzeniach kulturalnych

Z roku na rok zmniejsza się ilość młodych osób uczęszczających na koncerty i inne wydarzenia kulturalne. Nawet w szkołach średnich trudno znaleźć w klasie przynajmniej jedną osobę, która była w operze lub filharmonii. 😯 Uczniom te miejsca kojarzą się z czymś staroświeckim, nieprzystępnym. Pokażmy im, że koncerty i przedstawienia są naprawdę ciekawe! Wycieczka szkolna na pewno długo zostałaby w ich pamięci.

6. Zmiana preferencji muzycznych

Często starsi nauczyciele zapominają, jak szybko zmienia się świat. Upieranie się przy nauczaniu wyłącznie o muzyce poważnej oraz upodabnianie lekcji muzyki do lekcji HISTORII muzyki, może skutecznie odstraszać. Uczniowie mają już zdecydowanie inne upodobania. Potrzeba nam poszerzać ich horyzonty pokazując przykłady muzyczne z różnych kręgów kulturowych, stylów muzycznych i gatunków.

7. Nieciekawy repertuar piosenkowy

Czasem nauczyciel podejmuje się poprowadzenia praktycznych zajęć muzycznych, na przykład wspólnego śpiewania piosenek. 🎤 Jednak brakuje piosenek, które uczniowie śpiewaliby z przyjemnością. Takich, w których melodia od razu wpada w ucho i łatwo się jej nauczyć, a tekst niesie wartościowe przesłanie.

Jeżeli masz problem ze znalezieniem odpowiednich piosenek dla swoich uczniów, zajrzyj do naszych propozycji: Piosenki Muzycznej Kurtyny.

Nie powielaj błędów!

Edukacja muzyczna w Polsce została gdzieś po drodze zepchnięta na bok. Uświadamiając sobie błędy, które utrwala system szkolnictwa, łatwiej będzie je eliminować. Nie można doprowadzić do coraz bardziej powszechnego zjawiska „odmuzycznienia”. Nie można doprowadzić do zaniku wrażliwości w dzieciach i młodzieży. Chyba trudno sobie wyobrazić, do czego by to doprowadziło… 😨

Kalina Rokosz

Chcesz na lekcji muzyki pośpiewać wraz ze swoimi uczniami? Zapoznaj się z propozycjami piosenek idealnych na zajęcia umuzykalniające: Piosenki Muzycznej Kurtyny.

A może nie wiesz, jak przeprowadzić jeszcze ciekawsze zajęcia muzyczne? Przeczytaj: Pomysły na lekcje muzyki w szkole.